Spoiwa Kultury 2013 – Heterotopia

FESTIWAL „SPOIWA KULTURY”

Festiwal „Spoiwa Kultury” jest wydarzeniem kulturalnym realizowanym w Szczecinie od 1999 roku. Co roku prezentuje widowiska teatralne, spektakle plenerowe i salowe, sztukę performance i site specific, akcje, koncerty, wystawy, projekcje filmów, realizuje warsztaty i pokazy metod pracy. Nazwa festiwalu wyraża przede wszystkim próbę odnalezienia wspólnych elementów łączących pozornie odległe formy stylistyczne i różne przestrzenie kulturowe, potrzebę konfrontacji tradycji i współczesności, promocji zarówno sztuki opartej na poszukiwaniach źródłowych jak i nowatorskich eksperymentów. Podstawowym kryterium jest tu jakość połączona z pasją i siłą przekazu, otwartość na spotkanie z publicznością, wartość podejmowanych poszukiwań twórczych, świadomość artystyczna. Festiwal ma charakter otwarty i bezpłatny, jest niekomercyjny, większość działań realizowanych jest w przestrzeniach pozateatralnych, ukierunkowany jest na dialog z architektonicznymi i historycznymi kontekstami miasta.

Więcej o Festiwalu i jego poszczególnych edycjach:

http://www.kana.art.pl/fest_spoiwa.html

EDYCJA 2013

Tegoroczna edycja realizowana będzie w kilku obszarach: teatry eksperymentalne, formy muzyczne inspirowane tradycją, ingerencje w przestrzeń miejską oraz działania ukierunkowane na odkrywanie „indywidualnych biografii” ludzi i miejsc związanych z miastem. Głównym hasłem/tematem festiwalu jest HETEROTOPIA.

„Heterotopia to zagadnienie z dziedziny topografii. Dotyczy ono szczególnego typu miejsc zdiagnozowanych przez Michaela Foucaulta w eseju „Of Other Spaces, Heterotopias” (…) Dlaczego interesujące ma być zajmowanie się topografią? Ponieważ problematyzuje ona sztukę uprawiania kartografii, kwestionuje jednoznaczne panowanie mapy, traktowanej jako obraz z góry, pokazujący zasadę organizującą przestrzeń. (…) Kartograf patrzy z góry, z zewnątrz (…) Topograf opisuje okolice przechodząc od jednego lokalnego porządku do innego, porusza się po płaskiej powierzchni, w perspektywie horyzontalnej. Często zamieszkuje przestrzeń, którą bada, używa zatem zaimka „my”. Nie walczy z codziennością i zawartymi w potoczności nawyków wymiarami skończoności, ale sporządza raporty z miejsca wydarzeń…”(Anna Krynicka, Heterotopia Drohobycz)

Nawiązując do pojęć sformułowanych przez Michaela Foucaulta (a także pośrednio do teorii strukturalistów) chcielibyśmy podczas festiwalu podjąć próbę stworzenia heterotopicznej mapy naszego miasta (greckie hetero: osobny, różny, osobliwy), której „miejsca szczególne” oznaczane byłyby na styku PRZESTRZENI (z całym jej nacechowaniem społecznym i znaczeniowym, a także zapisanymi w niej „warstwami czasu” i losami ludzi), ARTYSTYCZNEGO DZIAŁANIA (w kontekście twórcy z jego osobistą wrażliwością, biografią, kulturą z której pochodzi i którą reprezentuje, źródłami inspiracji, formą, którą się posługuje) oraz ODBIORCY, rozumianego zarówno jako widz jednostkowy (przypadkowi przechodnie i użytkownicy przestrzeni publicznych w przypadku ingerencji miejskich), odbiorca zbiorowy (publiczność „teatralna” – spektakle salowe, „para-sakralna” – uczestnicy koncertów w kościołach, „karnawałowa” – odbiorcy dużych spektakli i koncertów plenerowych), a także jako indywidualny „topograf heterotopii” (świadomy uczestnik-widz festiwalu).

Jednym z działań artystycznych festiwalu będzie zachęcenie widzów do stworzenia własnej „emocjonalnej/semantycznej mapy miasta”, udziału w swoistej grze miejskiej, która pozwoli na odnalezienie osobistej perspektywy, a zarazem na dostrzeżenie całej panoramy równoległych zjawisk. Zamiast tradycyjnego folderu widzowie dostaną do ręki mapę Szczecina, wskazującą miejsca prezentacji, informującą o artystach, a także wyposażoną w narzędzia służące nie tylko do oznaczania „własnej trasy” poruszania się po festiwalu, lecz do twórczego przekształcenia tej mapy, z uwzględnieniem indywidualnych zainteresowań, znaczeń i emocjonalnych bliskości. W ten sposób każdy widz będzie aktywnie uczestniczył w festiwalu także poprzez tworzenie własnej, wyjątkowej interpretacji przestrzeni, w której się porusza.

Każde z odwiedzanych przez festiwal miejsc ma własną dynamikę, inny koloryt emocjonalny, semantyczny. Nałożenie na siebie i zsynchronizowanie w jednym punkcie trzech traktowanych równoważnie perspektyw (przestrzeń, twórca, widz) spowoduje zwielokrotnienie znaczeń i pozwoli na własny, indywidualny odczyt, a zarazem, poprzez konfrontację map tworzonych przez festiwalowych uczestników-widzów-topografów, uświadomi możliwą wielość interpretacji. Równoważną różność, opartą na współistnieniu, a jednocześnie płynność, możliwość zmiany konfiguracji. Wszystko to posłuży do refleksji na temat wielokulturowości, tolerancji, akceptacji wielości perspektyw – bez ich wartościowania. A także odtworzeniu wewnętrznej tożsamości miasta – „miejsca szczególnego”, widzianego zarówno oczami „przybysza” jak i mieszkańca. Mapy wielu topografii. Heterotopii.

MAPA

Mapa ma służyć jako narzędzie umożliwiające aktywne uczestnictwo w kreowaniu przestrzeni festiwalowej przez widzów i zapraszać do refleksji nad współdzieleniem tej samej przestrzeni przez różne poglądy, perspektywy i kultury. Nie ma być dokładnym kartograficznym przedstawieniem, ale raczej graficzną wariacją na temat tych przestrzeni Szczecina, w których wydarzenia artystyczne będą nakładały się na fizyczną rzeczywistość szczecińskich miejsc. Zawierając typowe elementy kartograficzne – przedstawienie obiektów i miejsc, traktów komunikacyjnych, elementów kartograficznych – mapa powinna w dużej mierze zostawić widzom przestrzeń do ingerencji i modyfikowania.

Ta otwarta na ingerencję i modyfikację mapa powinna być uzupełniona przez fragmentaryczną, LEGENDĘ. Będzie to tylko przykład, namiastka tego jak można uzupełniać mapę, jakie wymiary ująć poprzez graficzną reprezentację – symboliczny, semantyczny, emocjonalny, uczuciowy, etc.– przekształcając w ten sposób kartografię w przygodę osobistej topografii.

Mapa powinna być również wyposażona w ELEMENTY „RUCHOME” (np. elementy do wycięcia, malowania, naklejania na mapę), które pozwolą na dalszą personalizację mapy.

Kolejnym elementem projektu będzie krótki ESEJ na temat idei i celu Spoiw Kultury 2013. Ten element twórczy będzie odnosił się do konfrontacji dwóch sposobów spojrzenia na rzeczywistość – homo- i heterotopicznego, proponując czytelnikom by stali się festiwalowymi topografami, by poprzez uzupełnienie legendy i wypełnianie mapy obserwowali zarówno siebie samych w procesie tworzenia, jak i by konfrontowali swoją mapę z mapami innych widzów.

Ostatni element projektu to PROGRAM festiwalu. Uzupełniony opisami niektórych wydarzeń będzie skupiał się nie tylko na treści poszczególnych wydarzeń, ale także na tym jak ingerują one w przestrzeń (miejską, sakralną, teatralną, codzienną i niecodzienną), jak ją modyfikują i w jaki sposób dają szansę na przeżycie tej przestrzeni na nowo. Program skupi się także na podkreśleniu tego jak różne rzeczywistości współistnieją podczas festiwalu.